Nazir Akbarabadi
होली की बहारें, ہولی کی بہاریں

Sources

Le poème complet est présenté ici. Ne figurent en traduction1 que les extraits choisis par Habib Tanvir pour illustrer sa pièce Agra Bazar2 : आगरा बाज़ार.

Voici une interprétation de ce nazm par UrduRama sur 
होली की बहारें La splendeur de Holi
Nazir Akbarabadi Traduction : Jyoti Garin, Muriel Calvet, Annie Heulin
जब फागुन रंग झमकते हों तब देख बहारें होली की
और दफ़ के शोर खड़कते हों तब देख बहारें होली की
परियों के रंग दमकते हों तब देख बहारें होली की
ख़ुम, शीशे, जाम, झलकते हों तब देख बहारें होली की
महबूब नशे में छकते हों तब देख बहारें होली की
हो नाच रंगीली परियों का बैठे हों गुल-रू रंग-भरे 		Devant les damoiseaux rougissants, vive l’instant !
Que dansent les fées aux saris chatoyants, vive l’instant !
कुछ भीगी तानें होली की कुछ नाज़-ओ-अदा के ढंग-भरे
दिल भूले देख बहारों को और कानों में आहंग भरे 		Mélodies romantiques, griserie de Holi, libertinage innocent, vive l’instant !
Que tout s’oublie devant le printemps, douces mélodies et rythmes palpitants, vive l’instant !
कुछ तबले खड़कें रंग-भरे कुछ ऐश के दम मुँह-चंग भरे
कुछ घुंघरू ताल छनकते हों तब देख बहारें होली की 		Au son de la harpe céleste, que les tablas résonnent de battements vivifiants, vive l’instant !
Quand sonnent les bracelets de cheville, voyez la splendeur de Holi !
सामान जहाँ तक होता है उस इशरत के मतलूबों का
वो सब सामान मुहय्या हो और बाग़ खिला हो ख़्वाबों का
हर आन शराबें ढलती हों और ठठ हो रंग के डूबों का
इस ऐश मज़े के आलम में एक ग़ोल खड़ा महबूबों का
कपड़ों पर रंग छिड़कते हों तब देख बहारें होली की
गुलज़ार खिले हों परियों के और मज्लिस की तय्यारी हो 		…
Que les jardins fleurissent de fées, qu’on prépare la fête !
कपड़ों पर रंग के छींटों से ख़ुश-रंग अजब गुल-कारी हो
मुँह लाल, गुलाबी आँखें हों, और हाथों में पिचकारी हो 		Que leurs robes éclaboussées de couleurs soient de roses couvertes !
Et vous, vos visages brûlants, vos yeux pétillants, dans les mains un pistolet,
उस रंग-भरी पिचकारी को अंगिया पर तक कर मारी हो
सीनों से रंग ढलकते हों तब देख बहारें होली की 		Remplissez-le de couleurs, visez les bustiers et tirez !
Quand de leur poitrine la couleur jaillit, voyez la splendeur de Holi !
उस रंग-रंगीली मज्लिस में वो रंडी नाचने वाली हो
मुँह जिस का चाँद का टुकड़ा हो और आँख भी मय के प्याली हो 		Dans la foule bariolée, une courtisane va danser, tous sont joyeux !
Que son visage de lune rayonne de mille feux, que ses yeux attisent le désir comme un vin capiteux,
बद-मसत बड़ी मतवाली हो हर आन बजाती ताली हो
मय-नोशी हो बेहोशी हो “भड़वे” की मुँह में गाली हो 		Ivre de joie, qu’elle scande le rythme à chaque instant, les propos orduriers fusant.
Comme des voyous, soûlez-vous jusqu’à l’évanouissement !
भड़वे भी, भड़वा बकते हों तब देख बहारें होली की
और एक तरफ़ दिल लेने को महबूब भवय्यों के लड़के 		Quand la canaille parle canaille, voyez la splendeur de Holi !
हर आन घड़ी गत भरते हों कुछ घट घट के कुछ बढ़ बढ़ के
कुछ नाज़ जतावें लड़ लड़ के कुछ होली गावें अड़ अड़ के
कुछ लचके शोख़ कमर पतली कुछ हाथ चले कुछ तन भड़के
कुछ काफ़िर नैन मटकते हों तब देख बहारें होली की
ये धूम मची हो होली की और ऐश मज़े का झक्कड़ हो
उस खींचा-खींच घसीटी पर भड़वे रंडी का फक्कड़ हो
माजून, शराबें, नाच, मज़ा, और टिकिया सुल्फ़ा कक्कड़ हो
लड़-भिड़ के ‘नज़ीर’ भी निकला हो, कीचड़ में लत्थड़-पत्थड़ हो
जब ऐसे ऐश महकते हों तब देख बहारें होली की
ہولی کی بہاریں La splendeur de Holi
Nazir Akbarabadi Traduction : Jyoti Garin, Muriel Calvet, Annie Heulin
جب پھاگن رنگ جھمکتے ہوں تب دیکھ بہاریں ہولی کی
اور دف کے شور کھڑکتے ہوں تب دیکھ بہاریں ہولی کی
پریوں کے رنگ دمکتے ہوں تب دیکھ بہاریں ہولی کی
خم، شیشے، جام، جھلکتے ہوں تب دیکھ بہاریں ہولی کی
محبوب نشے میں چھکتے ہوں تب دیکھ بہاریں ہولی کی
ہو ناچ رنگیلی پریوں کا بیٹھے ہوں گل رو رنگ بھرے 		Devant les damoiseaux rougissants, vive l’instant !
Que dansent les fées aux saris chatoyants, vive l’instant !
کچھ بھیگی تانیں ہولی کی کچھ ناز و ادا کے ڈھنگ بھرے
دل بھولے دیکھ بہاروں کو اور کانوں میں آہنگ بھرے 		Mélodies romantiques, griserie de Holi, libertinage innocent, vive l’instant !
Que tout s’oublie devant le printemps, douces mélodies et rythmes palpitants, vive l’instant !
کچھ طبلے کھڑکیں رنگ بھرے کچھ عیش کے دم منہ چنگ بھرے
کچھ گھنگھرو تال چھنکتے ہوں تب دیکھ بہاریں ہولی کی 		Au son de la harpe céleste, que les tablas résonnent de battements vivifiants, vive l’instant !
Quand sonnent les bracelets de cheville, voyez la splendeur de Holi !
سامان جہاں تک ہوتا ہے اس عشرت کے مطلوبوں کا
وہ سب سامان مہیا ہو اور باغ کھلا ہو خوابوں کا
ہر آن شرابیں ڈھلتی ہوں اور ٹھٹھ ہو رنگ کے ڈوبوں کا
اس عیش مزے کے عالم میں ایک غول کھڑا محبوبوں کا
کپڑوں پر رنگ چھڑکتے ہوں تب دیکھ بہاریں ہولی کی
گل زار کھلے ہوں پریوں کے اور مجلس کی تیاری ہو 		…
Que les jardins fleurissent de fées, qu’on prépare la fête !
کپڑوں پر رنگ کے چھینٹوں سے خوش رنگ عجب گل کاری ہو
منہ لال، گلابی آنکھیں ہوں، اور ہاتھوں میں پچکاری ہو 		Que leurs robes éclaboussées de couleurs soient de roses couvertes !
Et vous, vos visages brûlants, vos yeux pétillants, dans les mains un pistolet,
اس رنگ بھری پچکاری کو انگیا پر تک کر ماری ہو
سینوں سے رنگ ڈھلکتے ہوں تب دیکھ بہاریں ہولی کی 		Remplissez-le de couleurs, visez les bustiers et tirez !
Quand de leur poitrine la couleur jaillit, voyez la splendeur de Holi !
اس رنگ رنگیلی مجلس میں وہ رنڈی ناچنے والی ہو
منہ جس کا چاند کا ٹکڑا ہو اور آنکھ بھی مے کے پیالی ہو 		Dans la foule bariolée, une courtisane va danser, tous sont joyeux !
Que son visage de lune rayonne de mille feux, que ses yeux attisent le désir [comme un vin capiteux,
بد مست بڑی متوالی ہو ہر آن بجاتی تالی ہو
مے نوشی ہو بے ہوشی ہو ”بھڑوے“ کی منہ میں گالی ہو 		Ivre de joie, qu’elle scande le rythme à chaque instant, les propos orduriers fusant.
Comme des voyous, soûlez-vous jusqu’à l’évanouissement !
بھڑوے بھی، بھڑوا بکتے ہوں تب دیکھ بہاریں ہولی کی
اور ایک طرف دل لینے کو محبوب بھویوں کے لڑکے 		Quand la canaille parle canaille, voyez la splendeur de Holi !
ہر آن گھڑی گت بھرتے ہوں کچھ گھٹ گھٹ کے کچھ بڑھ بڑھ کے
کچھ ناز جتاویں لڑ لڑ کے کچھ ہولی گاویں اڑ اڑ کے
کچھ لچکے شوخ کمر پتلی کچھ ہاتھ چلے کچھ تن بھڑکے
کچھ کافر نین مٹکتے ہوں تب دیکھ بہاریں ہولی کی
یہ دھوم مچی ہو ہولی کی اور عیش مزے کا جھکڑ ہو
اس کھینچا کھینچ گھسیٹی پر بھڑوے رنڈی کا پھکڑ ہو
معجون، شرابیں، ناچ، مزہ، اور ٹکیا سلفا ککڑ ہو
لڑ بھڑ کے نظیرؔ بھی نکلا ہو، کیچڑ میں لتھڑ پتھڑ ہو
جب ایسے عیش مہکتے ہوں تب دیکھ بہاریں ہولی کی
holī kī bahāreṁ La splendeur de Holi
Nazir Akbarabadi Traduction : Jyoti Garin, Muriel Calvet, Annie Heulin
jab phāgun raṁg jhamakte hoṁ tab dekh bahāreṁ holī kī
aur daf ke shor khaṛakte hoṁ tab dekh bahāreṁ holī kī
pariyoṁ ke raṁg damakte hoṁ tab dekh bahāreṁ holī kī
ḳhum, shīshe, jām, jhalakte hoṁ tab dekh bahāreṁ holī kī
mahbūb nashe meṁ chakte hoṁ tab dekh bahāreṁ holī kī
ho nāch raṁgīlī pariyoṁ kā baiṭhe hoṁ gul-rū raṁg-bhare 		Devant les damoiseaux rougissants, vive l’instant !
Que dansent les fées aux saris chatoyants, vive l’instant !
kuch bhīgī tāneṁ holī kī kuch nāz-o-adā ke ḍhaṁg-bhare
dil bhūle dekh bahāroṁ ko aur kānoṁ meṁ āhaṁg bhare 		Mélodies romantiques, griserie de Holi, libertinage innocent, vive l’instant !
Que tout s’oublie devant le printemps, douces mélodies et rythmes palpitants, vive l’instant !
kuch table khaṛkeṁ raṁg-bhare kuch aish ke dam muṁh-chaṁg bhare
kuch ghuṁghrū tāl chanakte hoṁ tab dekh bahāreṁ holī kī 		Au son de la harpe céleste, que les tablas résonnent de battements vivifiants, vive l’instant !
Quand sonnent les bracelets de cheville, voyez la splendeur de Holi !
sāmān jahāṁ tak hotā hai us ishrat ke matlūboṁ kā
vo sab sāmān muhayyā ho aur bāġh khilā ho ḳhvāboṁ kā
har ān sharābeṁ ḍhaltī hoṁ aur ṭhaṭh ho raṁg ke ḍūboṁ kā
is aish maze ke ālam meṁ ek ġhol khaṛā mahbūboṁ kā
kapṛoṁ par raṁg chiṛakte hoṁ tab dekh bahāreṁ holī kī
gulzār khile hoṁ pariyoṁ ke aur majlis kī tayyārī ho 		…
Que les jardins fleurissent de fées, qu’on prépare la fête !
kapṛoṁ par raṁg ke chīṁṭoṁ se ḳhush-raṁg ajab gul-kārī ho
muṁh lāl, gulābī āṁkheṁ hoṁ, aur hāthoṁ meṁ pichkārī ho 		Que leurs robes éclaboussées de couleurs soient de roses couvertes !
Et vous, vos visages brûlants, vos yeux pétillants, dans les mains un pistolet,
us raṁg-bharī pichkārī ko aṁgiyā par tak kar mārī ho
sīnoṁ se raṁg ḍhalakte hoṁ tab dekh bahāreṁ holī kī 		Remplissez-le de couleurs, visez les bustiers et tirez !
Quand de leur poitrine la couleur jaillit, voyez la splendeur de Holi !
us raṁg-raṁgīlī majlis meṁ vo ranḍī nāchne vālī ho
muṁh jis kā chāṁd kā ṭukṛā ho aur āṁkh bhī mai ke pyālī ho 		Dans la foule bariolée, une courtisane va danser, tous sont joyeux !
Que son visage de lune rayonne de mille feux, que ses yeux attisent le désir [comme un vin capiteux,
bad-mast baṛī matvālī ho har ān bajātī tālī ho
mai-noshī ho behoshī ho “bhaṛve” kī muṁh meṁ gālī ho 		Ivre de joie, qu’elle scande le rythme à chaque instant, les propos orduriers fusant.
Comme des voyous, soûlez-vous jusqu’à l’évanouissement !
bhaṛve bhī, bhaṛvā bakte hoṁ tab dekh bahāreṁ holī kī
aur ek taraf dil lene ko mahbūb bhavayyoṁ ke laṛke 		Quand la canaille parle canaille, voyez la splendeur de Holi !
har ān ghaṛī gat bharte hoṁ kuch ghaṭ ghaṭ ke kuch baṛh baṛh ke
kuch nāz jatāveṁ laṛ laṛ ke kuch holī gāveṁ aṛ aṛ ke
kuch lachke shoḳh kamar patlī kuch hāth chale kuch tan bhaṛke
kuch kāfir nain maṭakte hoṁ tab dekh bahāreṁ holī kī
ye dhūm machī ho holī kī aur aish maze kā jhakkaṛ ho
us khīṁchā-khīṁch ghasīṭī par bhaṛve ranḍī kā phakkaṛ ho
mājūn, sharābeṁ, nāch, maza, aur ṭikiyā sufā kakkaṛ ho
laṛ-bhiṛ ke ‘nazīr’ bhī niklā ho kīchaṛ meṁ laththaṛ-paththaṛ ho
jab aise aish mahakte hoṁ tab dekh bahāreṁ holī kī
1 Veuillez noter que, pour des raisons de prosodie (hindi ou français), certains vers peuvent être intervertis. Par ailleurs, Habib Tanvir n’a pas retenu la présentaion par distiques, reprise ici conformément au poème original de Nazir Akbarabadi (source : Rekhta). Les passages en italique (en français) sont ajoutés pour une meilleure compréhension.
2 Lire un extrait de cette pièce (début de la scène 2).